Op de Dag van de Arbeid stuurden we een brief naar het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) met de vraag om actief met ons mee te denken en méér actie te ondernemen om buitenwerkers te beschermen tegen overmatige blootstelling aan UV-straling door de zon. Wij zijn van mening dat buitenwerkers in een zonveilige arbeidsomgeving moeten kunnen werken. Zonder een andere aanpak gaat het mis en verliezen we de inzet van vele vakmensen door de gevolgen van huidkanker.

Meer actie nodig voor een zonveilige arbeidsomgeving voor buitenwerkers

Werken in de zon geeft een verhoogd risico op huidkanker, de in Nederland meest voorkomende en snelst stijgende vorm van kanker. Een buitenwerker stelt zich niet vrijwillig bloot aan UV-straling, maar doet dit omdat het werk dit vereist. Deze blootstelling is vaak langdurig op een dag, gedurende een lange tijd van het werkzame leven en vindt vaak plaats op tijden dat de zonkracht het sterkst is.

Toenemend ziekteverzuim en werkuitval
De levensverwachting stijgt en mensen moeten daarom steeds langer doorwerken. We voorzien dat hierdoor vele buitenwerkers te maken krijgen met huidkanker, met toenemend ziekteverzuim en werkuitval door de gevolgen en behandeling van (voorstadia van) huidkanker. Experts voorspellen dat de toenemende druk van (huid-)kanker op de Nederlandse gezondheidszorg, zowel financieel als personeel, op den duur onhoudbaar wordt (zie o.a. ‘Kanker in Nederland, trends & prognoses tot en met 2032’).

Een zonveilige arbeidsomgeving, het moet en kan beter
Een gezonde en veilige arbeidsomgeving is voor alle belanghebbenden een belangrijk uitgangspunt. Daarom pleit SZW zélf al tijden voor meer focus op preventie en het voorkomen van doden en zieken door het werk (Arbovisie 2040). Een speciale doelgroep die wij hier als Stuurgroep Huidkankerzorg bij willen benadrukken, zijn de buitenwerkers. Daarvan zijn er in Nederland circa 486.000 (ongeveer 5% van de beroepsbevolking).

Persoonlijke zonbeschermingsmiddelen
Landen als Australië maar ook buurlanden Duitsland en België zijn al langer actief en hun ervaringen kunnen als voorbeeld dienen. In Nederland zijn er inmiddels enkele voorlopers: in tenminste twee cao’s van sectoren met veel buitenwerkers* zijn het aanbieden (door werkgevers) en het gebruiken (door werknemers) van persoonlijke zonbeschermingsmiddelen verplicht. Er is dus een bescheiden begin, maar het moet én kan veel beter.

Handvatten om de situatie te verbeteren zijn allereerst bestaande instrumenten, zoals de op basis van de Arbowet verplichte risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E). Bij de aanpak van de risico’s hoort een arbeidshygiënische strategie met preventieve maatregelen in de fysieke omgeving, zoals technische en organisatorische beschermingsmaatregelen, en ook het beschikbaar stellen van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s). Momenteel beschikt slechts iets meer dan de helft (55%) van de bedrijven over zo’n RI&E. (Bron: TNO ‘Arbobalans 2022’).

Bij de wel aanwezige RI&E’s is bescherming tegen UV-straling door zonlicht geen vanzelfsprekend aandachtspunt, laat staan dat er technische en/of organisatorische maatregelen plaatsvinden om blootstelling aan UV-straling door zonlicht te beperken of te verminderen. Bij het aanbieden van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s), de laatste stap in de strategie, zijn veiligheidshelmen of -schoenen veel meer ingeburgerd dan UV-werende kleding en/of zonnebrandcrème.

Wat vragen we van SZW?
Een effectieve aanpak van huidkankerpreventie bij buitenwerkers vereist een integrale beleidsmatige aanpak. Dit volgt ook uit de in 2023 gehouden brainstorm over zonveilig buitenwerken. Daarom verzoeken wij het ministerie om in het belang van een half miljoen Nederlandse werknemers haar betrokkenheid te concretiseren. Er lopen al diverse initiatieven waar SZW zich bij kan aansluiten om samen te verkennen waar mogelijkheden voor versnelling en verbreding liggen. We hopen dan ook op een positief antwoord op onze ingezonden brief.

* Cao voor dakdekkers sinds 2019, cao voor bouw en infra sinds 2021.