Ed van der Want: Werken in de zon is gevaarlijk

Vrijdag 7 juni 2019. Voor Ed van der Want (53 jaar) zijn er speciale redenen waarom deze dag in zijn geheugen gegrift staat. ‘Zijn’ FNV Bouwen & Wonen bereikt dan overeenstemming met de Vereniging Dakdekkersbranche Nederland over een nieuwe CAO Bikudak. Nieuw, zeg maar gerust een doorbraak in deze collectieve arbeidsovereenkomst ‘voor de bitumineuze en kunststofdakbedekkingsbedrijven’, is de uitbreiding van artikel 14 over arbeidsomstandigheden.

Uitbreiding verplichte persoonlijke beschermingsmiddelen

Lid 4 daarvan gaat onder andere over een aantal persoonlijke beschermingsmiddelen dat de werkgever verplicht is aan de werknemers ter beschikking te stellen. Aan het al langer bekende lijstje van bijvoorbeeld veiligheidsschoenen en werkhandschoenen is een aantal middelen toegevoegd: “zonnebril met uv-bescherming; (zonne)pet met nekflap ter bescherming tegen uv-straling; uv-beschermende werkkleding; zonnebrand.’’

Lid 7 beschrijft ook de sancties wanneer een werknemer volgens de werkgever niet of in onvoldoende mate gebruik maakt van bovenstaande middelen. Bij eerste overtreding een waarschuwing, bij tweede overtreding een boete van €100,-, bij derde overtreding ontslag op staande voet. Andersom, als de werkgever de middelen niet verstrekt, is de werknemer niet verplicht zijn werkzaamheden te beginnen c.q. voort te zetten (lid 8).

Stap voor stap verdwijnt de halve neus van Ed

Als kaderlid van de FNV heeft Ed zich hard gemaakt voor het – voor het eerst in Nederland – opnemen van dergelijke bepalingen in de cao. Hij helpt zelfs persoonlijk mee geschikte petten met nekflap te vinden.

Zijn inzet vindt zijn oorsprong in de gebeurtenissen vanaf een paar jaar daarvoor. Het begint met een rood plekje, volgens Ed een muggenbeet, op zijn neus. Het plekje gaat niet weg. Via zijn alerte huisarts die hem meteen doorverwijst, belandt hij bij de dermatoloog, die een basaalcelcarcinoom constateert. Na verwijdering daarvan komen de plekjes terug. Telkens wordt een stukje van de neus ‘afgepeld’ om te onderzoeken op kwaadaardige cellen. Als die worden gevonden, wordt er wéér een plakje afgesneden, net zo lang tot er weer gezond weefsel tevoorschijn komt. Zo ‘verdwijnt’, stapje voor stapje, de halve neus van Ed, en wordt een neusreconstructie haast onontkoombaar. In een half jaar tijd ondergaat hij zes operaties. Eerst wordt een stuk vlees uit zijn voorhoofd gesneden en met een reep huid langs het restant van zijn neus gehangen. Pas na drie maanden is dat zodanig vergroeid dat daarmee, samen met kraakbeen uit zijn oren, de reconstructie kan worden voltooid. Wie de foto’s ziet, begrijpt waarom Ed dacht dat het nooit meer goed zou komen.

Een half jaar later klimt Ed, dan al 33 jaar werkzaam als dakdekker, weer het dak op. Al die tijd is zijn huid grote delen van het jaar blootgesteld aan uv-straling van de zon. Ook bij bewolkt weer, want wolken houden de straling niet volledig tegen. Zich ertegen beschermen, met aangepaste kleding en zonnebrandolie, deed hij toen niet. ‘Als je jong bent, ben je daar onverschillig in. Dat is niet slim. De schade die je oploopt is aanvankelijk sluimerend en ontaardt vaak pas jaren later in iets wat dan huidkanker blijkt te zijn.’

Huidkanker nog niet erkend als beroepsziekte

Na zijn persoonlijke ervaring daarmee, gaat Ed zelf op zoek naar kleding die uv-straling tegenhoudt – een gewoon T-shirt doet dat niet of nauwelijks – en smeert hij zichzelf meerdere keren op een dag goed in. Hij schroomt niet zijn ervaringen (inclusief de al genoemde foto’s) te delen, als waarschuwing aan zijn collega’s. Niet alleen dakdekkers, metselaars en andere bouwvakkers; alle beroepsgroepen die voor – namelijk buiten werken. Postbezorgers, hoveniers, verkeersregelaars, stratenmakers, vuilnisophalers, boswachters, boeren; eigenlijk te veel groepen om op te noemen. In tegenstelling tot bijvoorbeeld onze oosterburen, erkent Nederland huidkanker niet als beroepsziekte. Ed vindt het óók een taak van werkgevers om buiten werkende werknemers te beschermen tegen de risico’s van de zon. ‘Werken in de zon is gevaarlijk.’

Vrijdag 7 juni 2019 mag dan een heuglijke dag zijn geweest, daarmee is de strijd nog niet gestreden. Inmiddels zijn we jaren verder. Pogingen om soortgelijke afspraken over zonbescherming als in de cao voor dakdekkers óók in de cao Bouw & Infra op te nemen stranden tot dusver, om uiteenlopende redenen. Bij onderhandelingen over eerdere cao’s hebben betrokken partijen (de omvang van) het probleem huidkanker nog niet zo scherp op het netvlies staan, ook omdat er dan – in Ed’s eigen bewoordingen – onvoldoende ‘slachtoffers uit eigen kring (zoals ik)’ bekend zijn. En bij de cao waait de tegenwind uit een andere hoek. Het hoofd moeten bieden aan de stikstof-, PFAS- en coronacrisis verandert het speelveld. ‘Er valt gewoon minder te eisen, en dan gaan afspraken over eerder stoppen met zwaar werken vóór.’ Wordt vervolgd? <<